Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын өркүндөтүүгө багытталган Акыйкатчынын бир катар сунуштары ишке ашырылды
2021-жылдын 10-мартында, Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Жапаров өзүнүн №29 Жарлыгы менен “Жазык мыйзамдары чөйрөсүндөгү айрым мыйзам актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамына кол койду. Ал “Эркин Тоо” гезитине жарыяланып, 2021-жылдын 19-мартында (No21-22) чыгып, 10 күндөн кийин, башкача айтканда, 2021-жылдын 29-мартында күчүнө кирди.
Ушул Мыйзамга ылайык, Кыргыз Республикасынын Жазык-аткаруу кодексине төмөнкүдөй өзгөртүүлөр киргизилген (Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин билдирүүсү, 2017-ж., No1(2), 17-берене):
1) 43 берененин 1-пункттун 1-бөлүгүндөгү "жана Акыйкатчы (Омбудсмен)" деген сөздөр "Акыйкатчы (Омбудсмен) жана анын орун басарлары, ошондой эле Акыйкатчы (Омбудсмен) аппаратынын ыйгарым укуктуу кызматкерлери" деген сөздөр менен алмаштырылды;
2) 2-бөлүктүн экинчи сүйлөмү төмөнкүдөй редакцияда баяндалсын: “Түзөтүү мекемелерине кино, фото жана видео жабдууларды алып келүү жана аларды колдонуу Кыргыз Республикасынын Президенти, Кыргыз Республикасынын Премьер-министри, Жогорку Кеңештин депутаттары. Кыргыз Республикасынын Кеңеши, Кыргыз Республикасынын Акыйкатчысы (Омбудсмени), ошондой эле ушул берененин 1-бөлүгүнүн 2-4-пункттарында көрсөтүлгөн адамдар тарабынан атайын уруксатсыз жүргүзүлөт”;
3) 72 берене. 3-бөлүк төмөнкүдөй мазмундагы төртүнчү абзац менен толукталды:
"Жазык аткаруу тутумунун мамлекеттик органынын атайын комиссиясынын чечимин жокко чыгаруу же өзгөртүү Жазык аткаруу тутумунун мамлекеттик органынын башчысы тарабынан кызматтык иликтөөнүн жыйынтыгы боюнча корутундунун, соттун сунушунун негизинде прокуратура же соттун тиешелүү чечими менен жүзөгө ашырылат."
Жогорудагы өзгөрүүлөргө байланыштуу, биз төмөнкүнү түшүндүрөбүз:
– алардын биринчиси Акыйкатчы (Омбудсмен) үчүн гана эмес, ошондой эле анын орун басарлары ошондой эле Кыргыз Республикасынын Акыйкатчы аппаратынын ыйгарым укуктуу кызматкерлери үчүн Жазаларды аткаруу мамлекеттик кызматынын жабык мекемелерине тоскоолдуксуз кирүүнү камсыз кылуу (б.а. КРӨ алдындагы Мамлекеттик жаза аткаруу кызматынын администрациясынын атайын уруксатысыз).
– экинчиси – Жазык аткаруу мамлекеттик кызматынын жабык мекемелерине Акыйкатчынын (Омбудсмендин) аудио / видео жазуу жабдууларын тоскоолдуксуз алып жүрүүнү камсыз кылуу;
– үчүнчү түзөтүү соттолгондордун сотко даттануу боюнча конституциялык укугун жана башка жол менен жазык-аткаруу тутумунун мамлекеттик органынын атайын комиссиясынын чечимдерин УШКга киргизилгенге чейин жүзөгө ашырылышын камсыз кылуу жөнүндө. Кыргыз Республикасынын, ушул комиссиянын чечимдерине соттук же башка жол менен даттануу мүмкүн эмес, бул Кыргыз Республикасынын Конституциясынын талаптарын бузуу болгон. Атап айтканда, Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 20 берененин 5-бөлүгүнүн 8-пункттуна ылайык, Конституцияда белгиленген соттук коргоого укугу эч кандай чектөөгө жатпайт.
Мындан тышкары, Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 40-беренесинин, 1-бөлүгүнө ылайык, ар бир адам ушул Конституцияда, мыйзамдарда, Кыргыз Республикасы катышкан эл аралык келишимдерде, эл аралык укуктун жалпы таанылган принциптеринде жана ченемдеринде каралган өзүнүн укуктары менен эркиндиктерин сот тарабынан коргоого кепилденген.
Айта кетчү нерсе, жогоруда келтирилген өзгөртүүлөрдү Кыргыз Республикасынын Жазык-аткаруу кодексине киргизүү КР Акыйкатчы аппаратынын Эксперттик –укуктук жактан камсыз кылуу сектор тарабынан демилгеленип жана даярдалып, Кыргыз Республикасынын Акыйкатчысынын мыйзам чыгаруу бийлик органдарына жасаган буга чейинки тиешелүү кайрылууларынын натыйжасында ишке ашты.